Şehir ve sanayi baskısı Bursa Ovası topraklarını nasıl azalttı? İşte rapor

Yıldırım Belediye Başkanı olduğu dönemde Zeki Eke kenti önce gören Uludağ yerine ovayı önce gören Katırlı’dan bakıp Bursa’yı planlamak gerektiğini söylemişti. O sözlerin anlamı bugün daha iyi anlaşılıyor.1/100.000 ölçekli plan önerisi olarak BUMİAD özel komisyonun hazırladığı raporda, ovada kaybedilen tarım topraklarının 115 milyon 290 bin metrekareye çıktığına işaret ediliyor. Raporda bir de radikal öneri var… Olay Gazetesi Yazarı Ahmet Emin Yılmaz yazdı…

Hiç unutmuyoruz… Yıldırım Belediye Başkanı olduğu dönemde Zeki Eke bir sohbetimizde şunu söylemişti:

“Bursa’ya hep Uludağ’dan bakıyoruz. Oysa Katırlı Dağları’ndan bakıp ovayı ona göre planlamalıyız.”

1993 yılında söylenen bu sözlerin anlamı şimdilerde daha iyi anlaşılıyor. Çünkü, bir yandan kent baskısını fazlasıyla hisseden Bursa Ovası, bir yandan da yaygınlaşan sanayi baskısı altında tarımsal topraklarını hızla kaybetti.

Nitekim…

Kısa adı BUMİAD olan Bursa Mühendis ve Mimar İşinsanları Derneği bünyesinde; Y. Mimar Eser Ceyhan başkanlığındaki Y. Mimar Filiz Güzel Şen, Mimar Aziz Akıncıtürk, Y. Mimar Çağıl Cesur Türkmen, Mimar Derya Kangal, Çevre Müh. Doç. Dr. Efsun Dindar, Çevre Müh. Ender Karaelli, Ziraat Müh. Hüseyin Gürkan, Y. Mimar Seyfi Ertan’dan oluşan komisyonun hazırlayıp Büyükşehir Belediyesi’ne teslim ettiği raporda ovanın kaybedilen toprakları için çok kritik tespitler var.

1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı için öneri olarak hazırlanan raporda önce şu bilgi anımsatılıyor:

“Bursa Ovası 1930’larda Uludağ’la Katırlı Dağları arasında 39 milyon 200 bin hektar araziydi ve önemli bir kısmındaki bataklıkları kurutmak için Ana Kanal, Alman Kanalı ve Cenup Kanalı olarak 3 kanal açılıp ova verimli hale getirildi.”

Durum tespiti şu:

“Aradan geçen 90 yılda ovayı koruyamadığımız gibi yapılaşma baskısı ve köylünün tarımı bırakması sonucu ova tarım yapılan yer olmaktan çıktı. Geçmişte yapılan tüm planlarda ovaya inşaat yasağı vardı ama sonuç alınamadı.”

Rakam ürkütücü:

“1984 yılında yapılaşma nedeniyle kaybedilen tarım alanı 19 milyon 911 bin metrekare ve oran yüzde 6,7’dir. 2020 yılında ise kaybedilen alan 115 milyon 290 bin metrekareye çıkmış oran ise % 37 olmuştur. 36 yılda yok olan tarım alanı 95 milyon 379 bin metrekaredir.”

Kaygı şu:

“Böyle sürerse yeni 1/100.000’lik planın hedefi olan 2040 yılında Bursa Ovası kalmayacak.”

Ovanın tarım toprakları için radikal öneri

BUMİAD komisyonunca hazırlanıp Büyükşehir Belediyesi’ne verilen raporda, ova toprakları için radikal öneri var:

“Bursa Büyükşehir Belediyesi uzun vadeli planlamayla ovadaki mülkiyetleri satınalma, takas ve kamulaştırma yoluyla parça parça elde etmeli.”

Finansmanın yeni konut alanlarından elde edilebileceği vurgulanıp şu örnek veriliyor:

“1990’lı yıllarda Botanik Park (400.000 metrekare) ve Hayvanat Bahçesi (200.000 metrekare) böyle elde edildi.”