Orhan Sarıbal’dan 2023 Tarımsal Destekleme Raporu
Çiftçinin desteklenmesi gerektiğini söyleyen CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “2023 yılında bütçeden tarıma 63, faize ise 646 milyar TL ödendi. Tarımsal destekleme ödemeleri bütçenin sadece yüzde 1’ini, faiz giderleri ise yüzde 9,8’ini oluşturuyor.” dedi.
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, 2023 yılında yapılacak olan tarımsal destekleme ödemelerine ilişkin raporunu açıkladı.
Sarıbal’ın raporunda şu bilgiler yer aldı:
“Tarımsal üretimde diğer sektörlerden farklı olarak doğal koşullara bağımlılık düzeyi yüksek olup; üretim mevsimlik faktörlere göre değişiklik göstermekte ve belirsizlikler artmaktadır. Bu nedenle ülkemiz insanlarını doyuran çiftçilerimizin desteklenmesi zorunludur; çünkü çiftçiler hem tohum, gübre, ilaç ve mazot gibi girdileri satın alırken hem de ürünlerini satarken piyasa şartları nedeniyle binbir zorlukla karşılaşmaktadır.
2006 yılında kabul edilen Tarım Kanunu’nun 21. maddesi ile tarımsal desteklerin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı en az yüzde 1 olarak belirlenmiş, ancak uygulamada bu miktar hiçbir zaman yüzde 0,6’yı (binde 6’yı) geçmemiş, son yıllarda ise yüzde 0,3’lere kadar geriletilmiştir.
Yıllardır tarım desteklerini yüzde 1 olarak ödediğini iddia eden iktidar, geçen hafta açıklanan 2024 Yılı Bütçe Gerekçesinde 2023 yılında tarımsal destekleme ödemelerinin GSYH içindeki payı yüzde 0,2 olarak göstermiştir.
“İktidarın çiftçilere 534 milyar lira borcu bulunuyor”
2007-2023 yıllarını kapsayan 17 yıllık dönemde, desteklerin Tarım Kanunu’na göre GSYH’nin en az yüzde 1’i olması gereken miktarın verilmemesi nedeniyle iktidarın çiftçiye cari fiyatlarla 530 milyar TL borcu bulunmaktadır.
Tarımsal desteklerin üretim planlamasının önemli bir aracı olması gerekir. Ancak ülkemizde desteklerin üretimi nasıl yönlendirdiğine bakılmamakta; çiftçinin tarlasına tohumu ekmesinden önce açıklanması gereken destekler, hasattan sonra açıklanmakta ve gecikmeli olarak (bir sonraki yıl) ödenmektedir. Örneğin 2023 yılında üretilen tarım ürünlerine verilecek destekler birçok üründe hasat bittikten sonra açıklanmıştır.
“Bütçeden tarıma 59, faize ise 646 milyar lira”
Geçen hafta açıklanan 2024 Yılı Bütçe Gerekçesinde yer alan verilere göre; 2023 yılında tarıma 63 milyar, faize ise 646 milyar TL ödenecektir. Yani tarıma yapılacak nakit desteğin yaklaşık 10 katı rantiyeye faiz olarak ödenecektir.
“Yetersiz destekler çiftçilerin banka borçlarını artırıyor”
Destekler giderek daha fazla başlık altında ödenerek, çiftçi daha fazla destekleniyor havası yaratılmaktadır. Desteklerin yetersiz kalması çiftçilerin banka borçlarını da artırmaktadır. Çiftçilerin kullandığı banka kredileri 2022 yılı Ağustos ayında 242 milyar TL iken bu yılın Ağustos ayında yüzde 104 oranında artarak 493 milyar TL’ye yükselmiştir.
“Gübre desteği sabit tutuldu, mazota en fazla yüzde 38,7 artış”
15 Eylül tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2023 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar çiftçilerde tam bir hayal kırıklığı yarattı. Alan bazlı desteklerden gübre desteğinde artış yapılmadı. Oysa sadece 28 Mayıs seçimlerinden bu yana (4 ay içerisinde) türlerine göre gübre fiyatlarına yüzde 35-50 oranında zam geldi. Mazot desteğinde ise çeltik ve yem bitkilerinde herhangi bir artış olmazken, diğer ürünlere verilecek destekler yüzde 5,3-38,7 arasında artırıldı (Tablo 2). Buna karşılık seçimlerden sonra kur fiyatlarında yaşanan artışla birlikte mazot fiyatlarına gelen zamlar yüzde 100’ü aştı.”